Interview - Bieke Depoorter

In al jouw fotoprojecten loopt een rode draad van overgave. Je geeft je letterlijk over aan de situatie, aan de mensen die je ontmoet en dat levert keer op keer beklijvende beelden op. Hoe is de reeks met Agata ontstaan en wat wilde je tonen?

— Als ik een project opstart, weet ik eigenlijk op voorhand nooit wat ik ga doen. Ik was in Parijs voor een Magnum ‘Live Lab’ (Magnum nodigt dan 3 fotografen uit in een stad om gedurende twee weken achtereenvolgens te fotograferen en te exposeren) maar zat op dat moment niet goed in mijn vel. Het was net uit met mijn lief en ik had zoiets van: ‘Oh my god, waar ben ik eigenlijk mee bezig. Ik wandel gewoon de straat op, ik ga mensen ontmoeten, vraag of ik ze mag fotograferen. Ik zie wel wat er gebeurt.’
Onderweg heb ik een buitenwipper van een stripbar ontmoet. Hij nodigde mij uit om gratis binnen te gaan. Agata was daar aan het dansen, ze werkte er. Ik ben met haar aan de praat geraakt. Ze werd net 24 die dag, we hebben dat samen gevierd en het klikte tussen ons. Ze hoorde over mijn fotografie-opdracht en nodigde mij de volgende dag bij haar thuis uit om haar te fotograferen. Daar nam ik de eerste foto van haar: die roze die op de cover van de catalogus staat. Op dat moment dacht ik nog: ‘ik fotografeer haar een keer en daarna zie ik haar nooit meer’. Zo loopt het meestal in mijn werk: ik zie iemand kort en intens, maar daarna is er geen contact meer.

Maar met Agata liep het anders?

— Ja, ik ontdekte bij elke foto die ik nam, bij elke nieuwe scène, precies een andere persoon. Zij wilde op een bepaalde manier op de foto staan en ik wilde haar anders in beeld. Ik kon er niet genoeg van krijgen, dat was de eerste keer dat ik zoiets ervaarde.
We spraken af dat ik haar de rest van de week elke ochtend zou fotograferen voor ze ging werken. Agata nam mij mee naar verschillende locaties in Parijs. Daarna bleven we contact houden.

Jullie trokken samen naar Athene, Beirut en Duitsland… Ik kan mij voorstellen dat zo’n reportage behoorlijk onder je vel kruipt.

— Aanvankelijk was het de bedoeling om via de foto’s op zoek te gaan naar de identiteit van Agata. We gingen akkoord om elkaar te gebruiken. Ik wilde tegelijk de complexiteit van fotografie onderzoeken. Maar uiteindelijk is het een tentoonstelling en boek geworden die ook heel hard over mezelf gaan én over fotografie. Agata was superblij met het resultaat maar ook een beetje ontgoocheld. Ze kreeg het gevoel dat wanneer zij haar ding kon doen, ik gestopt ben. Dat kwam aanvankelijk hard binnen. Op een bepaald moment was het een beetje veel voor mij op emotioneel vlak en dacht ik aan stoppen. Het was zeer intens.

Waarin verschilden jullie dan van elkaar?

— Agata wou het heel hard over sekswerk hebben, wat voor mij op zich geen probleem is. Maar ik kon hier niet zomaar in meegaan om dat via mijn foto’s te promoten. Ik had het gevoel dat daar zoveel meer achter zat dan een feministische manier om met seks om te gaan.
We hebben daar al super veel over gebabbeld.  Ondertussen werken we aan een tweede boek waarvan Agata de auteur is. Zij kiest de foto’s. In de zoektocht naar haar identiteit fotografeer ik wat zij graag wil. Ik help haar. We onderzoeken of zij effectief wel sekswerk wil doen, of ze daarmee wil stoppen of niet.

En jullie vriendschap overleefde?

— Op een bepaald moment vroegen wij ons af of we echte vrienden waren. Of fotografie ons bindmiddel is en ons wel of niet toelaat om vrienden te zijn. Het is zot dat Agata ermee instemde dat ik die vraag luidop stel. Het is heftig want misschien zijn we niet echt vrienden… We zijn toen voor een tweede keer naar Beiroet getrokken. Ik had geen camera mee, enkel mijn gsm. Wat gaat er gebeuren als ik geen foto’s van u neem – of toch geen serieuze foto’s? We ontdekten dat we eigenlijk geen zin hadden om te fotograferen, we wilden gewoon samen op reis. Dit is ook een moment in het boek en in de tentoonstelling: een grote print met allemaal screenshots van een video waarin we samen dansen op mijn verjaardag in de bergen in Libanon.

Je bent letterlijk in het leven van Agata gestapt. Dat stralen je foto’s een voor een uit. Je voelt je als toeschouwer bij momenten een voyeur. Wat moet dat niet voor jou zijn als fotograaf?

— Ik denk dat het belangrijk is - wat ik ook meer en meer besef door dit soort werk te maken – dat je niet kan ontkennen dat je in een driehoek terecht komt van mensen die naar elkaar kijken. Ik kijk naar de persoon die ik fotografeer, zij kijkt naar mij. Maar eigenlijk is het publiek ook een invloedrijke speler. Op het moment dat we dit beseften, is ons werk ook veranderd. Na 1 jaar samenwerken was er een eerste expo in Antwerpen. We kwamen in de krant en zagen dat wat we deden mensen wel interesseerde. Agata was zich enorm bewust van dat publiek waardoor we op een bepaald moment bijna niet meer konden samenwerken. Eigenlijk is de camera een derde oog dat naar jou kijkt. Fotografie wordt daardoor niet zo onschuldig als het lijkt. Ik vroeg mij af in mijn hoofd: ja maar, doet zij dat hier voor de camera of voor mij, of voor een publiek? Push ik haar nu dat zij handelingen doet die ik niet perse wil dat ze doet…

Volgende maand (december 2021) stelt Agata je voor aan haar moeder in Polen, je zet weer een stapje dieper in haar leven.

— Ik denk dat mijn projecten, zeker de laatste jaren, mijn leven zijn. Het is niet zo dat ik van maandag tot vrijdag werk aan ‘Agata’. Zij is deel van mijn vriendenkring. In de periode dat ik haar leerde kennen had ze niet zo’n goede relatie met haar ouders. Ondertussen is dat veranderd. Haar mama weet wel wat we aan het doen zijn. Maar ik denk dat het voor haar wat conflictueus is. We zullen zien. Ik ben welkom.