Hoe is het universum van Robbert&Frank Frank&Robbert ontstaan?
— Frank: Wij kennen elkaar al eeuwen. We zaten samen op het Atheneum Pottelberg in Kortrijk, in een piepkleine kunstklas van acht leerlingen. Vanaf het vijfde middelbaar kregen we een soort atelierplek op school, omdat we allebei wat ruimtelijker werk wilden maken. We mochten zelfs blijven hangen na schooltijd – dan waren we de enigen in het gebouw. We hebben daarbij ook wel eens een pintje van de mosselsouper van de school ontvreemd.
— Robbert: Allemaal voor artistieke redenen uiteraard (lacht). Het was eigenlijk meer dan een schoolatelier, het was een avontuurlijke ruimte. We hebben vaak het gebouw verkend, inclusief de oude kelders.
Zijn jullie toen al beginnen samenwerken?
— Robbert: Van daaruit werden we goeie vrienden alleszins, maar echt samenwerken kwam eigenlijk pas later, tijdens onze studie aan het KASK in Gent. We zaten in de richting autonome vormgeving, waarin performance, vrije kunsten en openbare ruimte samenkwamen. Daar leerden we spelenderwijs omgaan met het idee van ‘geactiveerde ruimte’. Veel van wat we toen oppikten, dragen we nog altijd mee in ons werk.
— Frank: Ja, in die opleiding kregen we het besef dat iedere ruimte een geactiveerde ruimte kan zijn. Theater is niet gewoon theater, de straat kan ook een podium zijn. We leerden spelregels in vraag stellen, iets wat nog steeds in het DNA van ons werk zit. Wat mij onder andere is bijgebleven is toen we het er hadden over de performance van Marina Abramović Being there is temporary and not being there is constant. Zij was als performer níet afgekomen op haar performance in New York, haar publiek uiteraard wel. Maar doordat iedereen wel over haar bezig was, was ze er eigenlijk toch. Het was de eerste keer dat ik geconfronteerd werd met performance die geen performance is en theater dat geen theater is.
Hoe ontstaat een werk of project bij jullie?
— Robbert: Het begint vaak met een zaadje, iets wat we ooit gezegd hebben of een idee dat we lang geleden hadden en dat ergens blijft hangen. Soms komt dat zaadje pas jaren later boven, als de omstandigheden juist zijn. Dan kunnen dingen ineens heel snel gaan.
— Frank: Elk werk heeft een uniek proces. Vroeger wilden we alles samen doen, maar we worden selectiever. Ik voel dat we bewuster omgaan met onze tijd, ook omdat we nu allebei een gezin hebben. Ons proces is creatiever geworden. Het hoeft niet meteen af te zijn, we laten dingen meer rijpen.
Jullie zetten in jullie werk het publiek graag aan het werk.
— Frank: Wij willen vooral nooit onze eigen wereld opdringen aan ons publiek. Het gaat om wat mensen zelf beleven. We geven ze een setting en wat spelregels, maar hoe ze die invullen tijdens de performance, bepalen ze zelf.
— Robbert: Het gaat voor ons niet om een vooraf bepaalde visie of boodschap, maar om dialoog. Bij Table Dialogues creëren we met technologie ruimtes waar mensen in dialoog kunnen gaan (zie ook kaderstuk). Daar zit echt een experiment in: hoe kunnen we de performance zo inrichten dat mensen met elkaar en met zichzelf in gesprek gaan?
Jullie werken ook veel rond rituelen. Van waar komt die fascinatie?
— Frank: Vroeger kwamen mensen vaker samen rond rituelen en ceremonies, zoals in de kerk. Vandaag is er veel minder fysiek contact, maar wij geloven dat mensen daar toch behoefte aan hebben. Daarom creëren we nieuwe rituelen die mensen samenbrengen. Onze performance Fire is bijvoorbeeld geïnspireerd op het idee van een kampvuur, waar mensen met elkaar in gesprek gaan. Het kampvuur komt tot leven en symboliseert een soort geest die de herinneringen en verhalen van de deelnemers verbindt.
— Robbert: Het rituele is voor ons een heel belangrijke vorm van verbinding. Iedereen krijgt er een eigen symbool, een eigen betekenis, waardoor dat kampvuur voor iedereen wat anders betekent. Het is een ervaring die mensen echt verbindt en waar ze iets aan overhouden.
Verbinding is een woord waar de laatste jaren vaak mee gejongleerd wordt. Verliest het daardoor zijn waarde?
— Frank: Het is inderdaad wel een modewoord. Net zoals ‘collectieve praktijken’, een term die ook op ons werk kan geplakt worden. Maar dat zijn gewoon oprecht de zaken waar wij al 20 jaar mee bezig zijn. Soms vinden we het grappig dat iedereen van die zaken nu de mond vol heeft.
— Robbert: Op papier zou je ons werk kunnen zien als een reactie op de oppervlakkigheid van de maatschappij, maar dat is het niet. Wij willen geen negatieve boodschap brengen, we willen een positieve ervaring bieden. Ons werk is geen kritiek, maar een viering van associatie, verwondering en speelsheid.
Hoe zien jullie de toekomst van jullie samenwerking?
— Robbert: We hebben het er soms over om misschien een sabbatjaar te nemen of op een dag zelfs helemaal te stoppen. Maar er blijven ook altijd ideeën waar we aan willen werken.
— Frank: Ja, we hebben nog veel plannen. Het is altijd een beetje een slingerbeweging: van theater naar beeldende kunst, van kleine experimenten naar grote installaties en weer terug. Maar wie weet wat de toekomst brengt. Misschien ooit terug een theaterstuk waarin we zelf op het podium staan?
Technologie niet als doel, wel als middel
In Table Dialogues: Earth van Robbert&Frank Frank&Robbert wek je als publiek via virtual reality en een uniek kaartspel een kosmos tot leven.
— Robbert: Het concept van deze voorstelling is eigenlijk in coronatijden ontstaan. We zijn daardoor bij technologie aanbeland omdat we wilden verkleinen en modulair en flexibel wilden zijn. In die zoektocht zijn we bij Virtual Reality aanbeland. We zochten dus niet per se naar technologie om te gebruiken, het diende zich gewoon aan als middel om onze boodschap over te dragen.
— Frank: De angst voor technologie en vooruitgang heeft altijd al in de mens gezeten. Ik heb onlangs gelezen dat ze ten tijde van de school van Socrates, hoewel het schrift al bestond, ze toch mondelinge informatieoverdracht verkozen. Zelfs zij discussieerden toen al: ‘dat schrift en die geletterdheid van de bevolking, daar gaan we toch niet mee beginnen? Mensen gaan zo geletterd worden dat ze niets meer zullen kunnen onthouden.’
— Robbert: Exact wat ze vandaag zeggen over al ons gegoogle… De VR wordt in Table Dialogues wel gecombineerd met een kaartspel – we zijn toevallig allebei fervente bordspelletjespelers – in de fysieke wereld met de andere deelnemers. Samen transformeer je als publiek de tafel waaraan je zit in een tijdelijk kosmisch kunstwerk.
Table Dialogues: Earth
Robbert & Frank, Frank & Robbert
Za 15.03 | verschillende tijdssloten vanaf 18 uur
Zo 16.03 | verschillende tijdssloten vanaf 11 uur
Black Box
Robbert&Frank Frank&Robbert
- Artiestennaam van Robbert Goyvaerts en Frank Merkx
- Vormen sinds 2012 een artistiek duo
- Maken beeldende kunst, videowerk, theatervoorstellingen, performances…
- Wonnen als tieners samen de Kunstbende
- Werkten jarenlang onder de vleugels van kunstencentrum CAMPO
- Startten in 2021 met de eerste versie van Table Dialogues: Earth. Ook de tafeldialoog Fire bestaat al. Hierna volgen nog Wood, Water en Metal.